Penelehhistory.com: Surabaya (23/10/24) – Een echtpaar uit Nederland, Max Meijer en Petra Timmer, deelt hun visie op het Singa Algemeene-gebouw in Lodji Besar Peneleh Surabaya op donderdagavond (23/10/24). Dit evenement werd georganiseerd door Begandring Soerabaia, die regelmatig discussies organiseert over de geschiedenis van Surabaya.

Profiel van Petra Timmer en Max Meijer

Petra Timmer en Max Meijer zijn professionele onderzoekers op het gebied van erfgoed. Ze beheren een erfgoedadviesbureau genaamd TiMe Amsterdam. TiMe Amsterdam werkt samen met Begandring Soerabaia in een gezamenlijk project om de Europese begraafplaats Peneleh te revitaliseren binnen het programma genaamd *Peneleh as a Living Library 2024*.

Discussie over het Singa-gebouw

Petra Timmer deelde tijdens de discussieavond (23/10/24) haar visie op het Singa-gebouw *“New Perspective on Berlage’s”*. Petra en het team van *Berlage di Nusantara (BdN)* hebben de afgelopen jaren onderzoek gedaan naar het Singa-gebouw, een monumentaal pand uit het begin van de 19e eeuw. Het gebouw is opvallend en verschilt van de meeste gebouwen uit die tijd, niet alleen in Surabaya, maar in heel Indonesië (destijds Nederlands-Indië).

Verdeling van de Presentatie

Tijdens haar presentatie verdeelde Petra haar uitleg in drie delen. Het eerste deel ging over ontwerp en stijl. Het tweede deel behandelde de bouwgeschiedenis van het gebouw. Het derde deel ging over de mening van de aanwezigen over de presentatie als onderdeel van haar lopende onderzoek naar het Singa-gebouw.
“I am not giving a lecture but sharing about my ongoing research on Gedung Singa” zei Petra bij de start van haar presentatie.

Ontwerp en Architectuurstijl van het Singa-gebouw

In het eerste deel van haar presentatie besprak Petra de ornamenten op de top van de gevel, inclusief de dakkapellen op het dak en de algemene architectuur van het gebouw.
“This part is the one that I didn’t see before. I found it just two months ago and it surprised me,” legde Petra uit over de afwerking van de top van het gebouw (de kroon).

Wat Petra ontdekte, is dat op de bovenkant van het gebouw (de kroon), net als op de kozijnen van de dakkapellen en de lijst, decoraties zijn aangebracht die vergelijkbaar zijn met traditionele huizen in Toraja. Naast kleurrijke verf zijn er ook kozijnvormen zoals in de Javaanse architectuur, een mix van de lokale genialiteit van de archipel.

Samenwerking van Drie Experts

Het Singa-gebouw is het resultaat van een samenwerking tussen een architect en twee kunstenaars. De architect was Berlage, terwijl de kunstenaars Mendes Da Costa en Jan Toorop waren.
Tijdens haar presentatie nodigde Petra het publiek uit om aandacht te besteden aan het fysieke gebouw, het resultaat van deze drie experts. Het ontwerp werd gemaakt door Berlage. Het paar leeuwenbeelden werd gemaakt door beeldhouwer Mendes Da Costa. De keramische mozaïekversieringen werden gemaakt door Jan Toorop.

Exterieur Ruimtelijke Ordening

Het concept van de ruimtelijke ordening van de gevel, van de voet tot de kroon, weerspiegelt symbolisch het concept van drie terrassen, wat vaak voorkomt in de hindoe-Javaanse filosofie. Dit concept van drie terrassen wordt vaak gevonden op tempelsites op de berg Penanggungan, begraafplaatsen van heiligen en wordt nog steeds toegepast in de Balinese traditie.

Bouwproces van het Gebouw

In het tweede deel van haar presentatie onthulde Petra gegevens en feiten over het bouwproces van het gebouw. De gegevens die Petra verzamelde, toonden aan dat de bouw werd uitgevoerd door lokale arbeiders, van arbeiders, timmerlieden, metselaars tot bouwvoormannen. De supervisie bleef echter in handen van Nederlanders om ervoor te zorgen dat het gebouw werd opgeleverd volgens het ontwerp van Berlage als architect.

Aanbevelingen voor het Gebruik van het Gebouw

Max Meijer, een museoloog, stelde voor om gebouwen die vaak als koloniale gebouwen worden bestempeld, te hergebruiken.
“They are colonial buildings but it was in the past. Now they belong to you, the locals and Indonesians, then make use of them for economic, educational and research purposes. Remember, the workers were locals and the building materials were from local sources,” legde Max uit, waarmee hij zijn perspectief op het Singa-gebouw toevoegde.

Vragenronde en Afsluiting

Aan het einde van Petra’s presentatie opende ze een vragenronde en opmerkingen als feedback op haar lopende onderzoek. Petra en het team van *Berlage di Nusantara (BdN)* hebben een boek geproduceerd met de titel *Berlage di Nusantara* ter gelegenheid van 100 jaar aanwezigheid van Berlage in de archipel. Dit boek werd gelanceerd in Amsterdam in juni 2024 en in oktober 2024 in Jakarta. Het boek is gezamenlijk geschreven door een team uit Nederland en Indonesië. (nng)